Итті таңдағанда оның жасын, жынысын немесе тұқымын қалай анықтауға болады
Қайсысын таңдау керек, асыл тұқымды итті ме, әлде, будан/аралас тұқымды итті ме?
Қандай тұқымды ит таңдау керек деген бірінші мәселені шешу керек. Егер отбасында балалар болса, онда шешімді ұжым болып және ойланып қабылдау керек: «үміткердің» мінезі мен ерекшеліктері, оның өскен кездегі көлемі және әлеуметтену қабілеттері туралы мүмкіндігінше көбірек біліңіз.
Егер таза тұқымды үй жануарын сатып алсаңыз, онда міндет жеңілдетілген, мұндай иттердің тұқым стандартында белгіленген сыртқы түрі мен сипаты бар. Мұндай таңдаудың кемшіліктері – күшіктің бағасы қымбат (будан тұқымды иттердің бағасынан бірнеше есе қымбат), сондай-ақ ұстау жағдайларын мұқият сақтау қажет.
Среди породистых щенков есть определённая иерархия:
- Show (шоу) – шоу санатты күшіктердің құны бірнеше мың, кейде жүздеген мың еуроға дейін барады. Бұл – тұқымның ең жақсы өкілдері, олар кинологиялық қауымдастықтар бес саусағындай біледі. Олар тұқым стандартының үлгісі болып табылатын беделді көрмелердің жүлдегерлері болады. Шоу санатты күшіктерді сатып алу оңай емес, кейде олардың енді туылатын күшіктеріне кезеке тұруға тура келеді.
- Breed (тұқым) – стандарттан сәл ауытқулары бар асыл тұқымды иттер. Олар көрмелерге қатыса алады, бірақ шоу санаттың өкілдері үшін бәсекелес бола алмайды. Кинологияны дұрыс білмейтін адамдар Show мен Breed санаттағы үй жануарлары арасындағы айырмашылықты байқамайды.
- Pet (үй жануарлары) – әдетте, үйде немесе пәтерде ұстау үшін сатып алынатын иттер. Олар керемет серік болады, бірақ көрмелерге қатыса алмайды, өйткені олар көптеген параметрлері бойынша стандартқа сәйкес келмейді. Бұл әдетте, адамдармен қарым-қатынаста олардың мінез-құлқына әсер етпейді. Олар жоғарыда аталған санаттардың өкілдеріне қарағанда бірнеше есе арзан болғанына қарамастан, мұндай үй жануарларының әдемілігі кем емес әдемі және өте ақылды. Ұрпақ алу үшін оларды алмауға тырысады.
Будан тұқымды үй жануарларына қатысты аздап қиындық бар. Қалай болғанда да, олар әкесі мен енесінің асыл тұқымдық қасиеттерін алады, бірақ қандай сапасын алатынын болжау мүмкін емес. Аралас тұқымды күшікті таңдағанда, оның физикалық және эмоционалды дамуы өз сценарийі бойынша жүретініне дайын болу керек. Сонымен қатар жануардың мінезі мен сыртқы келбетінде ең жақсы тұқымдық қасиеттердің пайда болатынына ешқандай кепілдік жоқ. Дегенмен, ит өсірушілердің көпшілігі денсаулығы жақсы және күй талғамайтындықтан, осындай иттерді таңдайды.
Аралас тұқымды иттер жеке үйлердегі өмірге сәтті бейімделеді. Олар керемет күзетшілер, аумақты жанқиярлықпен қорғайды және дұрыс тәрбиеленген жағдайда олар еш қиындықсыз әлеуметтене алады. Тұқымсыз үй жануарлары сүйіспеншілігі мен шын берілгендігін иелеріне жиі көрсетеді, бірақ асыл тұқымды үй жануарларына қарағанда, бұлардың мінезінде көп өзгерістер болады.
Тұқымы жоқ үй жануарларын таңдағанда көбінесе, жануардың генетикалық жадында тұқымының қаңғыбас өмірінің қиын тәжірибесі сақталатынын түсіну керек, сондықтан ит өзінің жайлылығы мен қауіпсіздігіне қауіп төнгенде бірден және агрессивті әрекет ете алады. Егер иесі мен отбасы мүшелері итке қамқорлық беріп, көңіл бөлсе, онда ол өмір бойғы досқа айналады.
Пәтерде ұстауға арналған тұқымдар қандай
Көп пәтерлі үйлердің тұрғындарына көбінесе, кішкентай және орташа тұқымды иттерді, серік болатын немесе сәндік иттерді таңдауды ұсынамыз. Сабырлы мінезді және тым белсенді емес жануарларға назар аударыңыз, олар жиһазды бүлдірмейді және артық энергияны «шығармауға» тырысады. Қатты түлемеуі үшін және пәтердің микроклиматында өзін жайлы сезінуі үшін түгі жоқ, жұқа жүні бар итті чихуахуа, мальтиялық болонка, мопс, йоркшир және той-терьер, лабрадор-ретривер немесе алтын түстес ретривер жатады. Соңғы екі тұқым жалпыға танылған «эмпаттар»: көлемі өте үлкен, бірақ дұрыс күтім жасалған жағдайда (таңертең және кешке ұзақ серуендеу қажет) пәтер тұрғындарына тек жағымды эмоциялар береді.
Жеке үйде ұстау қажет иттің тұқымдары
Жеке үйде өмір сүретін ит асыраушылар итті дұрыс таңдаулары керек. Ең алдымен, ит үйде өмір сүре ме, әлде далада өмір сүре ме деген мәселені шешіп алыңыз. Бұл жануарды қарапайым тәртіп ережелеріне үйрете алмаған иелері оны ауладағы үйшікке жібереді немесе шынжырлап қояды. Әсіресе, тұқым мұндай жағдайларға бейімделмеген жағдайда бұл мүлдем дұрыс емес.
Бөлмеде өмір сүретін, серік болатын, сәнді
Жеке үйде бөлме немесе сәндік иттерді өсіруге еш тыйым жоқ. Олар үшін таза ауада күн сайын өз бетінше серуендеу мүмкіндігі тіл табысқыштық, түрлі трюктерді орындау және балалардың көңілін көтеру сияқты сапаларды жүзеге асыруға көмектеседі. Серіктер – бұл мүмкіндігі шектеулі адамдар немесе мүгедек балаларды тәрбиелеп отырған отбасылар өздері үшін дос және көмекшіні таңдай алатын тұқымдардың ең үлкен тобы.
Солтүстік
Солтүстік тұқымды иттер таза ауада өмір сүруге жақсы бейімделген, олар: хаски, лайка, самоедтер. Бұл ретте мысалы, хаски шынжырлауға төзбейді, сондықтан ол үйшікте де, шынжырда да тыныш отырмайды.
Күзетшілер
Егер үй жануарын күзет үшін таңдасаңыз, неміс овчаркасын, сондай-ақ «мәскеулік күзетші» тұқымының өкілдеріне қарастырыңыз. Егер иттің серігі болғанын қаласаңыз, мысалы, сенбернарды алыңыз. Үйдегі жандармен қарым-қатынаста ол мейірімді, агрессиясын өте сирек және тек нақты қауіп төндіретін адамдарға ғана көрсетеді.
Аңшылық
Аңшылық джек-рассел-терьерлер, орыстың тазы иттері, бигльдер, спаниельдер, далматиндер өте ақылды және әдепті болып келеді, сондықтан олар үйде тұрса, қиындық туғызбайды. Олар жер қазу немесе құстардың ізіне түсу сияқты аң аулау дағдыларын «іске қоспас» үшін олармен күн сайын көбірек серуендеуге тура келеді, кем дегенде, бір маусымда бір рет аң аулауға барған жөн. Аңшылық тұқымды үй жануарлары кәсіби дайындықты қажет етеді, өйткені негізгі командаларды үйретуден басқа, олар жабайы құстарды іздеу, қуу немесе көтеруге үйретіледі (мақсатына байланысты). Бұл міндет тәжірибесіз ит өсіруші үшін мүмкін емес.
Күшік пе, әлде, ересек ит пе?
Итті өсіруді енді ғана қолға алған ит өсірушілерге 2 жастан асқан үй жануарларын сатып алуға кеңес бермейміз. Ересек иттер асырап алсаңыз, оларды бұрынғы иелері жасаған жағдаймен қамтамасыз етуіңіз керек болады. Ересектер үй жануарларын қайта тәрбиелеу өте қиын. Оны тіл алуға, тіпті, өзіңізге бауыр бастыруға үйрету үшін көп уақыт пен шыдамдылық қажет. Өзгерістерді қабылдамаудың ауыр болуы соншалық, жануар ауырып қалуы мүмкін. Мұндай оқиғаларға жол бермеу үшін итпен үнемі достық қарым-қатынаста болыңыз. Егер ол адамның шынайы қамқорлығы мен сүйіспеншілігін сезінсе, ерте ме, кеш пе жаңа иесін қабылдайды.
Иттің иесімен танысуы үшін ең оңтайлы жас 2,5-3 ай. Тұқымы ұсақ үй жануарлары ертерек өседі, сондықтан оларды 8 аптадан кейін енесінен ала беруге болады. Әлеуметтену үшін, енесіз үйрену үшін, азыққа үйрену үшін шамамен бір ай қажет.
Таза тұқымды күшіктерді ит асыраушылардан туғаннан кейін кем дегенде, алты ай өткен соң алу керек. Бұл жаста тұқымның белгілер мен брактары айқын көрінеді.
Күшік неғұрлым жас болса, жаңа тұрғын үйге соғұрлым оңай және тез бейімделеді. Бұл жаста тіпті, тәжірибесі болмаса да, үй жануарының серуенде, жақындарыңызбен және бейтаныс адамдармен қарым-қатынаста сияқты әртүрлі өмірлік жағдайларда дұрыс мінез-құлық дағдыларын өз бетіңізше қалыптастыра аласыз. Өмірдің алғашқы айларынан бастап теңдестірілген азық жануарыңыздың денсаулығы мен жануардың ұзақ өмір сүруінің негізін қалауға мүмкіндік береді. Жаңадан бастаған ит өсірушілер азық таңдағанда ветеринармен кеңесулері керек.
Қалыптасқан мінезі мен физикалық деректері бар ересек иттер көп көңіл бөлу мен күшті қажет етеді. Алайда, егер жаңа ит иесі батыл болса және үй жануарымен достасу үшін біраз уақыт жайлы жағдайын құрбан етуге дайын болса, кез келген қиындықты жеңуге болады.
Ұрғашы ма, еркек пе?
Үйіңізге төрт аяқты дос аламын деген шешім қабылдадыңыз, тұқымын таңдадыңыз, бірақ жынысын таңдай алмай жатырсыз ба. Қайсысы дұрыс: еркек пе, әлде, ұрғашы ба? Бұл сұрақтың нақты жауабы жоқ. Екі жыныстың да мінез-құлық ерекшеліктері бар, олар жынысына байланысты ерекшеленеді.
Ұрғашы иттер жаттықтыруға тез көнеді, өйткені табиғатынан тыныш әрі тіл алғыш. Тұқымның маңызы зор: мысалы, мальта болонкасы дөрекілікке шыдамайды, сондықтан оны үйрету үшін асықпай, жылы-жылы сөйлеп, тәрбиелеуіңіз керек.
Сыртқы түріне қарағанда, ұрғашы ит еркекке қарағанда ұқыпты болып көрінеді: әдетте, тұқымы ірі болса да, ұрғашы үй жануарларының салмағы аздау, талғампаз және әдемі болып келеді.
Адамдармен әсіресе, балалармен қарым-қатынаста олар барынша сүйіспеншілік пен қамқорлық көрсетеді. Бірақ жылына екі рет күйлейтін кезеңде олардың мінез-құлқы агрессияға дейін күрт өзгеруі мүмкін. «Ұрғашылар» еркек жыныстыларға тек осы уақытта назар аударады.
Ұрғашылардан айырмашылығы, еркектер жыныстық құмарлықты әлдеқайда айқын сезінеді, сондықтан иесі үйде күшік пайда болған алғашқы күндерден бастап оны қатаң тыңдатып үйретуі керек. Тек осылай ғана, сондай-ақ ұзақ физикалық күш салу арқылы жыныстық инстинкті әсер еткен «еркектің» тәртібін бақылауға болады.
Егер еркек итті дұрыс өсіре алсаңыз, адалдық, кез келген уақытта иесі мен оның отбасын қорғауға дайын болу сияқты өзінің ең жақсы қасиеттерін көрсетеді.
Жасы ұлғайған сайын төбеттер ақылды әрі сабырлы бола түседі, иесінің көңіл-күйін сезетінін көрсете алады. Егер үй жануарын көрмелердің жеңімпазы атандыруды жоспарласаңыз, онда төбет ит таңдаған дұрыс. Еркек жынысты иттерді кинологтар жоғары бағалайды, өйткені олардың табиғат берген сыртқы түрі керемет.
Үй иелерінің өмір салтына байланысты үй жануарларын таңдау
Үй жануарларының тұқымын таңдауда иесінің темпераменті мен өмір салты маңызды рөл атқарады. Қолы бос емес адамдар жалғыздыққа төзбейтін жануарларды алмағаны дұрыс. Оны шешудің бір жолы ретінде бірден екі күшік алуға болады, бірақ иесінің қолы бос кезде оларға екі есе көбірек көңіл бөлу қажет екенін түсінуі керек. Оларды бағу шығыны да ұлғаятыны түсінікті.
Ресейлік тазы иттер қолы бос емес адамдармен бірге жайлы өмір сүреді. Егер бұл тұқым көлемі жағынан пәтерге сәйкес келмесе, шарпей асырап алуға болады.
Үй жануарларын қалай таңдауға болады?
Тек дені сау күшіктерді сатып алуыңыз керек, бірақ енді ғана ит асыраймын деп жүргендер оны қалай жасай алады? Жануарлар өсірілетін бөлмеге кіргенде олардың сыртқы түріне ғана емес, сонымен бірге олар өмір сүріп жатқан жағдайларына да назар аударыңыз. Адал ит асыраушылар үй жануарларын таза әрі жылы жерде ұстайды. Егер мұндай атмосфера байқалмаса, бірден кетіп қалу керек. Күшіктердің сыртқы келбеті ұқыпты болса да, олардың жасырын аурулары болуы әбден мүмкін. Өкінішке орай, ит асыраушының өзі күшіктердің денсаулығына байланысты ықтимал қиындықтар туралы айтпаса, жаңа иесі үй жануарын өз бетінше емдеуге мәжбүр болады.
Алданып қалмас үшін келесі белгілерге назар аударыңыз:
- терісі, көзі, құлағы, мұрны (қабынбай, іріңсіз, қабыршақтанбай) таза болуы керек;
- жүні жылтыр;
- көзқарасы жақсы;
- сипалауға немесе сыртқы шуылға деген реакциясы тыныш.
Маңызды сәттер
- Күшік белсенді, қызық құмар болуы керек, жалпы дені сау, көңілді жануар сияқты сезімде жүруі керек.
- Болашақ үй жануарының әкесі мен енесін де көрген жөн. Агрессия, тым мазасыз мінез-құлқына сақ болыңыз, өйткені асыл тұқымды иттерде бұл қасиеттер брактың белгісі болып табылады.
- Екпе паспортын міндетті түрде қараңыз. Жаңа үйге көшкен кезде үй жануарына алғашқы вакцинация жасалуы керек.
Ит асыраушы ма, әлде иттер панажайы ма?
Үй жануарын беделі жақсы ит өсірушіден алу керек деген пікірге ешқандай күмән жоқ. Сонда өзіңіз таңдаған ит немесе төбет сау және уақытында егілетініне сенімді боласыз. Егер таза тұқымды ит сатып алуды жоспарламасаңыз, онда ит асыраушылар осы тұқымның стандарттарына сәйкес келмейтін немесе аралас тұқымдарға жататын үй жануарларын таңдайды.
Егер адал дос тауып, игі іс жасағыңыз келсе, итті панажайдан алыңыз. Үй жануарларының көпшілігі асыл тұқымды емес екеніне қарамастан, адалдық пен шын берілу жағынан олар таза тұқымды ұяластарынан кем түспейді. Панажайда олардың денсаулығын бақылайды, кейбір негізгі командаларды үйретеді, сондықтан жаңа үйге келгенде олар үй өміріне тез үйренеді. Оларға бейімделуге уақыт беріңіз, көбірек көңіл бөліңіз және сүйіспеншілікке бөлеңіз, сапалы азық беріп, күтім жасаңыз, сонда итіңіз мейірімді және жанашыр үй жануары болады.
Ит таңдау үшін «Бір-біріне» жобасы аясында жасалған қызметті пайдаланыңыз. Сайт Ресейдің әртүрлі аймақтарында орналасқан панажайлардан үй жануарларының үлкен картотекасын ұсынады. Каталогқа жануарларды өсірудің жоғары стандарттарын қолдайтын панажайлар ғана кірген. Мұнда тәрбие мен күтімді қажет ететін күшіктер мен ересек иттер бар. Бірақ олар адамдардан ең бастысы – қорғаныс және жақсы қарым-қатынас күтеді.
Панажай кураторлары ықтимал иесі итті лайықты түрде күтіп ұстау жағдайымен қамтамасыз ете алатынын білу үшін өтінімдерді егжей-тегжейлі қарастырады. Сіздің ұсынысыңыздан бас тартпас үшін үміткерлерге қойылатын талаптарды алдын ала біліп алыңыз.
Сүйкімді үй жануарыңызды үйге алып кеткенде балаларыңызды мейірімділікке және жауапкершілікке тәрбиелейсіз. Нағыз достық үшін тұқым да, асыл тұқым да, сыртқы түр де маңызды емес екенін сөзден гөрі, жеке өзіңіз көрсеткен үлгі айғақ болады.
