Иттердегі буаздық және күшіктеу
Күшіктеуге дайындық
Буаз итіңіз үйде өзінің жеке орнының болғанын, ол жерде күнделікті қарбаластан қашықтап, ойдағыдай демалып, содан кейін күшіктерін сол жерде тууды қалайтын шығар. Буаз болған кезеңнің соңғы екі аптасында үй жануарыңызды міндетті түрде осындай «үйшікпен» жабдықтауды ұмытпаңыз.
Олар үшін күшіктеуге ең жақсы жер жаялық, таза көрпе, төсек жай және орамал төселген үлкен қатырма қағаз қорабы болмақ. Мұндай «үйшікте» ит үшін де, оның болашақ күшіктері үшін де жеткілікті орын бар екеніне көз жеткізіңіз — олардың бәрі сыятындай кең және ыңғайлы болуы керек. Сонымен қатар қорап кішкентай тентектер шығып кетпейтіндей биік болуы керек.
Иттер көбіне, асүйде күшіктеуге тырысады, өйткені олар бұл жерді сенімді және өте қауіпсіз деп қабылдайды. Сонымен қатар олар үшін асүй тоқшылық мекені болып саналады.
«Үйшікті» үйіңіздегі тыныш және жайлы жерге қойыңыз, онда болашақ ене болатын итті ешкім мазаламайды. Сонымен қатар ол жердегі бөлме температурасын сақтаңыз. Ит болашақта күшіктейтін жеріне тез үйренуі үшін сүйікті төсеніші мен ойыншықтарын сол жерге апарыңыз (әрине, таза болса), осылайша жайлылық атмосферасын жасаңыз.
Қажет нәрсенің бәрін дайындап қойыңыз!
Әдетте, иттердің күшіктеуі тыныш және бірқалыпты өтеді, бірақ соған қарамастан, белгілі бір күтпеген жағдайлар немесе медициналық асқынулар туындаған жағдайда қажет нәрсенің бәрі қолыңызда болғаны жақсы.
Күшіктер туылғанға дейін ветеринар дәрігердің телефон нөмірін міндетті түрде жазып алуды ұмытпаңыз, оның нөмірі кез келген уақытта, тіпті, жұмыстан тыс уақытта да қол жетімді болуы керек, бұл өте маңызды, өйткені иттер көбінесе, түнде күшіктейді. Сонымен қатар күшіктеу кезінде үй жануарыңызда қиындықтар немесе асқынулар болса, оны дәрігерге апару қажет болуы мүмкін, сондықтан қажетті көлік құралының бар-жоғын алдын ала ойластырыңыз!
Егер итіңізге күшіктеген кезде көмек қажет болса, қолыңызда кішкентай маникюр қайшысы мен бірнеше таза құрғақ сүлгінің бар екеніне көз жеткізіңіз. Егер күшіктер көп болса, онда барлық күшікті салу үшін себет қажет болуы мүмкін.
Егер күшіктерді енесінен алып алуды жоспарласаңыз, олар жататын жер жылы болуы керек екенін естен шығармаңыз. Ол үшін арнайы мықты жылытқыш қолдануды ұсынамыз, ыстық су құйылған пластик бөтелкені қолданбаңыз, күшіктер оны өткір тістерімен және тырнақтарымен оңай тесіп, тіпті, жарып тастай алады.
Буаз болған кезде және күшіктеген кезде сақ болыңыз!
Жақындап келе жатқан күшіктеудің алғашқы белгілерінің бірі – итіңіздің дене температурасы 38,5°C-тан 37°C-қа дейін күрт төмендейді.
Осы сәтті жіберіп алмау үшін, буаздықтың соңғы аптасында күніне екі рет иттің дене температурасын арнайы тік ішек термометрімен өлшеңіз. Егер мұны қалай дұрыс жасау керектігін білмесеңіз, ветеринар дәрігердің көмегіне жүгініңіз. Егер үй жануарыңыз температураны өлшеудің мұндай әдісіне мүлдем шыдамаса және ол оны қатты мазаласа, мұндай әрекеттерден бас тартқан дұрыс, өйткені күшіктегенге дейін буаз ит өзін мүмкіндігінше жайлы және тыныш сезінуі керек.
Буаз болған кезеңнің соңғы аптасында буаз ит оңашаланатын тыныш жер іздеп, аздап алаңдап, мазасыздануы мүмкін. Күшіктері туылғанға дейін 12-24 сағат бұрын пайда болатын жақындап келе жатқан күшіктеудің басқа белгілері – төсеніште әбігерге түсу және тәбеттің жоғалуы.
Кейбір жағдайларда үй жануарыңыз сіз жасаған «үйшікті» үйдің басқа жеріне, өзіне ыңғайлы жерге апарып қоюы мүмкін. Егер мұндай жағдай орын алса, араласпауға тырысыңыз және иттің қалаған жерде күшіктеуіне мүмкіндік беріңіз.
Күшіктеу кезеңдері
Әдетте, иттерде күшіктеу бірқалыпты және қиындықсыз жүреді, асқынулар өте сирек кездеседі. Соған қарамастан, итіңізге қолдау көрсету үшін және қажет болған жағдайда қолдан келер көмек көрсету үшін үй жануарыңыздың қасында болуға тырысыңыз. Әдетте, иттерде күшіктеу кезеңі 3-тен 12 сағатқа дейін созылады және үш кезеңнен тұрады.
- Әлсіз және көрінбейтін жиырылулар басталады - бұл жатыр мойны және жатырдың өзі босанудың басталуына дайындалуда.
- Күшіктердің келуіне дайындық кезінде иттің сыртқы жыныс мүшелері ісінеді.
- Босанудың бірінші кезеңінде сіздің итіңіз мазасыз, дірілдеп, ентігу болуы мүмкін, бірақ уайымдамаңыз, бұл қалыпты жағдай!
Босанудың екінші кезеңі - күшіктердің тікелей туылуы, әдетте 3-тен 12 сағатқа дейін созылады, бірақ кейбір жағдайларда ол бір күн бойы (24 сағат) созылуы мүмкін.
- Алдыңғы кезеңде аздап төмендегеннен кейін босанған әйелдің дене температурасы қалыпты жағдайға оралады. Бұл сіздің үй жануарыңыз күшіктерді тудыруға дайын болған кезде болады.
- Көп ұзамай ол күшті толғақтарды бастайды, содан кейін сыртқы жыныс мүшелерінен су (мөлдір сұйықтық) бөлінеді. Бірінші күшік келесі 20-30 минут ішінде туылуы керек.
- Әдетте күшіктер 20 минуттық аралықпен туылады, бірақ кейде ол жиырылусыз екі сағатқа дейін созылуы мүмкін, оның барысында сіздің үй жануарыңыз кем дегенде аздап демалуы мүмкін. Туылу барысын мұқият қадағалап көріңіз және күшіктер қатарынан екі сағаттан артық туылмаса, ветеринарға хабарласуды ұмытпаңыз.
- Кейбір күшіктер алдымен құйрықпен туады - бұл қалыпты жағдай және алаңдауға негіз жоқ. Бұл жағдайда итке аздап көмектесу қажет болуы мүмкін, бірақ оны асыра алмау үшін өте сақ болыңыз!
- Ит күшіктің плацентасын (ұрық көпіршігі) ашып, кіндік бауын кеміруі керек, содан кейін оны жалай бастайды. Егер сіздің үй жануарыңыз кіндік бауын күшіктің денесіне тым жақын кесуге тырысып жатқанын көрсеңіз, оны тоқтатып, кіндік бауын өзіңіз кесіңіз.
- Осы тақырып бойынша қосымша ақпаратты «Босану кезіндегі анықтама» бөлімінде таба аласыз.
- Егер босану қиын немесе ұзақ болса, сіздің итіңіз күшіктердің туылуы арасында дәретханаға баруы мүмкін. Үй жануарыңыз қоқыс жәшігінде келесі күшік туа бастаса, оны мұқият қадағалаңыз.
- Жасыл немесе қоңыр разряд плацентаның жыртылуын көрсетуі мүмкін екенін ескеріңіз. Егер бұл орын алса, күшік келесі 2-4 сағат ішінде туады деп күтіңіз. Егер осы уақыттан кейін күшік шықпаса, дереу ветеринармен хабарласыңыз, себебі бұл жағдай босану кезінде асқынулардың пайда болуын көрсетуі мүмкін.
- Помните, что после появления на свет каждого щенка следом должна выходить плацента.
- Обязательно посчитайте все вышедшие плаценты (включая те, которые собака могла съесть), чтобы определить, нормально ли прошел процесс родов. Если у вас есть подозрения, что не все плаценты вышли и некоторые из них остались внутри организма собаки, как можно скорее свяжитесь с ветеринарным врачом — вполне возможно, что вашей питомице потребуется его помощь.
- Иногда во время родов собака съедает плаценты, а потом срыгивает их обратно. Это вполне нормально, однако следует все же позвонить ветеринарному врачу, если рвота затянулась.
Босану кезінде үй жануарыңызға көмектесу
Бақытымызға орай, әдетте, қожайынға иттің күшіктеу процесіне араласудың қажеті жоқ, бірақ үй жануарына сіздің көмегіңіз қажет болуы мүмкін жағдайлар кездеседі. Төменде итіңізге көмек көрсетуге тура келетін жағдайлар келтірілген.
- Енесі бір күшікті туып жатқанда бір күшікке сіздің қамқорлығыңыз қажет болуы мүмкін. Мұндай жағдайда жаңа туған күшікті қоршап тұрған жолдасты абайлап ажыратып, денесін таза шүберекпен сүртіңіз (жүнінің өсуіне қарсы бағытта). Бұл ысқылау қимылдары күшікті алғаш рет өз бетінше дем алуға итермелейді.
- Есіңізде болсын: егер анасы күшікті жалап алмаса, оның тыныс алу жолдары әлі де сұйықтыққа толы болуы мүмкін. Кішкентай саусағыңызбен күшіктің аузын тазалаңыз, содан кейін мұрнын сүртіңіз. Шиқылдап, тыныс алу жолдарына жиналып қалған сұйықтықты тазарту үшін күшікті орамалмен жақсылап ысқылаңыз.
- Егер үй жануарыңыз келесі күшігін туып жатса және туылған күшікке назар аудармаса, кіндігін өзіңіз кесуге тура келеді. Ол үшін кіндікті күшіктің денесінен 1 дюйм қашықтықта күшті жіппен байлаңыз. Сол сияқты екінші түйінді біріншісінен сәл алыстатыңыз, содан кейін зарарсыздандырылған қайшыны қолданып, осы түйіндер арасындағы кіндікті кесіңіз. Есіңізде болсын: кіндікті күшіктің денесіне тым жақын етіп кесу оның денсаулығы үшін өте қауіпті болуы мүмкін! Сонымен қатар егер ұшын тым ұзын етіп қалдырсаңыз, онда енесі шайнап, тіпті жұтып қоюы да мүмкін.
Күшіктеу кезеңдері және буаз кезіндегі ықтимал асқынулар туралы қосымша ақпаратты «Иттер туған кезде не нәрсеге ерекше назар аудару керек?» бөлімінен ала аласыз.
Күшіктер туылғаннан кейін
Күшіктеудің аяқталғанына және барлық күшіктердің сау әрі көңілді екеніне көз жеткізгеннен кейін, туған итті тамақтандырыңыз және су беріңіз. Итті буаз кезінде берген азықпен азықтандырыңыз, өйткені туғаннан кейін үй жануарыңыз таныс әрі асқазанын оңай қорытатын азық жеуі керек.
Үй жануарыңызға таза ауаға шығып, дәретханаға баруға көмектесіңіз, сөзіме сеніңіз, күшіктерді туғаннан кейін дәретке бару өте қиын. Күшіктеген кезде кірленген нәрсенің бәрін тастаңыз да, жаңа отбасының демалып, бірге болуына уақыт беріңіз.
Егер туылғаннан кейін бір сағат ішінде күшік енесін ембесе және оның сүтінің дәмін татпаса, енесінің емізігін табуға көмектесуіңіз керек, өйткені ол аш! Егер үй жануарыңыздың күшіктері емшегінен көп болса, онда бастапқыда күшіктерді кезекпен емізу керек, кейін олар бір-біріне жол беріп үйренеді.
Күшіктерінің бәрі туылып, күшіктеу барысы аяқталғаннан кейін де ит күшенуін жалғастыра берсе немесе жаңа туылған күшіктерге немқұрайлы қараса, оларды тамақтандырмаса немесе жалап алмаса, бұл мәселе бойынша ветеринар дәрігермен міндетті түрде кеңесуді ұмытпаңыз.
Есіңізде болсын, кейбір жағдайларда күшіктерді туғаннан кейін қолмен тамақтандыру қажет болады. Егер осы тақырып бойынша белгілі бір сұрақтар туындаса, ветеринар дәрігермен кеңесуді ұмытпаңыз, ол сізге мұндай жағдайда не істеу керектігін айтады.
Енді, босану аяқталғаннан кейін осы таңғажайып және көптен күткен оқиға болып табылатын күшіктердің туылуынан ләззат алуыңыз керек! Құтты болсын!
